รู้เรื่องต้นโพธิ์กันเปล่า

ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ไม่ใช่ชื่อพันธุ์ต้นไม้แต่เป็นชื่อของ ต้นไม้ที่พระพุทธเจ้า ประทับนั่งและได้ตรัสรู้ใต้ต้นไม้นั้น เดิมต้นไม้นี้ชื่อว่า อัสสัตถะ หรือ อัศวัตถ์ ชื่อวิทยาศาสตร์เรียกว่า  Ficus religiosa  “พระศรีมหาโพธิ์” จึงต้นไม้ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่ละพระองค์ อาศัยเป็นที่ตรัสรู้ และเนื่องจาก “โพธิ” มีความหมายว่า ความตรัสรู้ ความรู้ ความตื่น หรือ ความเบิกบาน นั่นเอง
ตำนานมูลศาสนา ชินกาลมาลีปกรณ์
นามพระพุทธเจ้า ชื่อพระศรีมหาโพธิ์
1.พระตัณหังกรพุทธเจ้า (ผู้กล้าหาญ) ต้นสัตตบรรณ หมายถึง ต้นตีนเป็ดขาว
2.พระเมธังกรพุทธเจ้า (ผู้มียศใหญ่) ต้นกิงสุกะ หมายถึง ต้นทองกวาว
3.พระสรณังกรพุทธเจ้า (ผู้เกื้อกูลแก่ชาวโลก) ต้นปาตลี หมายถึง ต้นแคฝอย
4.พระทีปังกรพุทธเจ้า (ผู้ทรงไว้ซึ่งปัญญาอันรุ่งเรือง) ต้นปิปผลิ หมายถึง ต้นเลียบ
5.พระโกณฑัญญพุทธเจ้า (ผู้เป็นประมุขแห่งหมู่ชน) ต้นสาลกัลยาณี หมายถึง ต้นขานาง
6.พระสุมังคลพุทธเจ้า (ผู้เป็นบุรุษประเสริฐ) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค
7.พระสุมนพุทธเจ้า (ผู้เป็นวีรบุรุษมีพระหฤทัยงาม) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค
8.พระเรวตพุทธเจ้า (ผู้เพิ่มพูนความยินดี) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค
9.พระโสภิตพุทธเจ้า (ผู้สมบูรณ์ด้วยพระคุณ) ต้นนาค หมายถึง ต้นบุนนาค
10.พระอโนมทัสสีพุทธเจ้า (ผู้สูงสุดในหมู่ชน) ต้นอัชชุนะ หมายถึง รกฟ้า
11.พระปทุมพุทธเจ้า (ผู้ทำให้โลกสว่าง) ต้นมหาโสณกะ หมายถึง อ้อยช้างใหญ่
12.พระนารทพุทธเจ้า (ผู้เป็นสารภีประเสริฐ) ต้นมหาโสณกะ หมายถึง อ้อยช้างใหญ่
13.พระปทุมุตตระพุทธเจ้า (ผู้เป็นที่พึ่งของหมู่สัตว์) ต้นสลฬะ หมายถึง สน
14.พระสุเมธพุทธเจ้า (ผู้หาบุคคลเปรียบมิได้) ต้นนิมพะ หมายถึง สะเดา
15.พระสุชาตพุทธเจ้า (ผู้เลิศกว่าสัตว์โลกทั้งปวง) ต้นมหาเวฬุ หมายถึง ไผ่ใหญ่
16.พระปิยทัสสีพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐกว่าหมู่นรชน) ต้นกักกุธะ หมายถึง กุ่ม
17.พระอัตถทัสสีพุทธเจ้า (ผู้มีพระกรุณา) ต้นจัมปกะ หมายถึง จำปาป่า
18.พระธัมทัสสีพุทธเจ้า (ผู้บรรเทาความมืด) ต้นพิมพละ หมายถึง มะพลับ
19.พระสิทธัตถพุทธเจ้า (ผู้หาบุคคลเสมอมิได้ในโลก) ต้นกณิการระ หมายถึง กรรณิการ์
20.พระติสสพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย) ต้นอสนะ หมายถึง ประดู่ลาย
21.พระปุสสพุทธเจ้า (ผู้ประทานธรรมอันประเสริฐ) ต้นอามัณฑะ หมายถึง มะข้ามป้อม
22.พระวิปัสสีพุทธเจ้า (ผู้หาที่เปรียบมิได้) ต้นปาตลี หมายถึง แคฝอย
23.พระสิขีพุทธเจ้า (ผู้เป็นศาสดาเกื้อกูลแก่สรรพสัตว์) ต้นปุณฑริกะ หมายถึง มะม่วงป่า
24.พระเวสสภูพุทธเจ้า (ผู้ประทานความสุข) ต้นมหาสาละ หมายถึง รังใหญ่
25.พระกกุสันโธพุทธเจ้า (ผู้นำสัตว์ออกจากกันดารตัวกิเลส) ต้นสิรีสะ หมายถึง ซึก(กามพฤกษ์)
26.พระโกนาคมนพุทธเจ้า (ผู้หักเสียซึ่งข้าศึก คือ กิเลส) ต้นอุทุมพระ หมายถึง มะเดื่อ
27.พระกัสสปพุทธเจ้า (ผู้สมบูรณ์ด้วยสิริ) ต้นนิโครธ หมายถึง ไทรหรือกร่าง
28.พระโคตมพุทธเจ้า (ผู้ประเสริฐแห่งหมู่ศากยราช) ต้นอัสสัตถะ หมายถึง โพธิใบ
อนาคตวงศ์ ของพระโพธิสัตว์ที่จะมาตรัสรู้เป็น พระพุทธเจ้า 10 พระองค์
1.พระอชิตราชกุมาร เป็น พระศรีอาริยเมตไตรย์ ต้นกากะทิง
2.พระราม เป็น พระรามสัมพุทโธ ต้นจันทน์แดง
3.พระเจ้าปัสเสนทิโกศล เป็น พระธรรมราขสัมพุทโธ ต้นกากะทิง
4.พระยามาราธิราช (ท้าวปรนิมมิตสวัตตีมาราธิราช) เป็น พระธรรมสามีพุทโธ ต้นรังใหญ่
5.พระยาอสุรินทราหู เป็น พระนารทสัมพุทโธ ต้นจันทน์แดง
6.พระโสณะพราหมณ์ เป็น พระพุทธรังษี ต้นดีปลีใหญ่(ต้นเลียบ)
7.พระสุภะพราหมณ์ เป็น พระเทวเทพพุทโธ ต้นจำปา
8.พระโตเทยยะพราหมณ์ เป็น พระนรสีหะ ต้นแคฝอย
9.ช้างนาฬาคีรีหัตถี เป็น พระติสสะพุทโธ ต้นไทร
10.ช้างป่าเลไลยก์ เป็น พระสุมังคะละ ต้นกากะทิง

ต้นพระศรีมหาโพธิ์นี้ ปัจจุบันมิใช่ต้นเดิมตั้งแต่ครั้งพุทธกาล แต่เป็นต้นที่ ๔ ซึ่งแตกหน่อมาจาก ต้นเดิม เนื่องจาก ต้นโพธิ์ ถูกทำลายหลายครั้งจากผู้มีมิจฉาทิฏฐิ และคนนอกศาสนา
ประวัติของต้นโพธิ์ทั้ง ๔ มีดังนี้
ต้นโพธิ์ต้นแรก
      
ต้นโพธิ์ต้นแรก เป็นสหชาติเกิดขึ้นพร้อมกับวันที่พระโพธิสัตว์ประสูติ   ตามพุทธประวัติ กล่าวว่าสหชาติ มี ๗ประการ  คือ  กาฬุทายีอำมาตย์,  ฉันนะ, อานนท์พุทธอนุชา, พระนางพิมพา,  ม้ากัณฑกะ,  ขุมทรัพย์ ๔ มุมเมือง, ต้นอัสสัตถะพฤกษ์ (ต้นโพธิ์) ต้นโพธิ์นี้ จะผุดขึ้นมาเองจากพื้นเป็นปาฏิหาริย์  หรือจะมีคน มาปลูกในวันนั้นพอดี  ก็สุดจะทราบได้ อย่างไรก็ตาม    ต้นโพธิ์ต้นนี้มีอายุมาจนถึงสมัยพุทธศตวรรษที่ ๒    พระเจ้าอโศกมหาราช   กษัตริย์ชาวพุทธผู้ยิ่งใหญ่   ทรงเคารพรัก ต้นโพธิ์ เป็นอย่างยิ่ง   จะเสด็จไป นมัสการต้นโพธิ์อยู่ตลอดเช้าเย็น    พระเหสีของพระเจ้าอโศกมหาราช  คือ พระนางติษยรักษิต  ไม่พอพระทัยที่พระเจ้าอโศก เอาใจใส่ต้นโพธิ์มากเกินไป ( หึงกระทั่งต้นไม้) จึงได้ให้คนเอายาพิษเพื่อทำลายต้นโพธิ์   บางแห่งบอกว่า   พระนางเอาเงี่ยงกระเบนมีพิษ มาทิ่มรากต้นโพธิ์  จนต้นโพธิ์ตาย  เมื่อพระเจ้าอโศกทรงทราบ  ถึงกับ ทรงวิสัญญี
ภาพ ล้มสลบลง เสียพระทัยเป็นอย่างยิ่ง ให้คนนำเอาน้ำนมโคมารดต้นโพธิ์ทุกวัน และพระองค์เอง ก็ทรงคุกเข่า  ที่ต้นโพธิ์นี้ พร้อมกับตั้งสัตยาธิษฐานขอให้มีหน่องอก  ก็เกิดอัศจรรย์มีหน่อโพธิ์งอกขึ้นมาพระองค์ได้นำมาปลูก เป็นต้นที่ ๒ อายุของต้นแรกสิริอายุได้ ๓๔๒ ปี
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ มีอายุยืนมาจนกระทั่ง กษัตริย์ใจทมิฬหินชาติ นามว่า ศศางกา ได้มาพบกับต้นพระศรีมหาโพธิ์ก็ไม่พอพระทัย เนื่องเพราะพระองค์นับถือฮินดู จึงได้ให้คนทำลายต้นพระศรีมหาโพธิ์ และทำลายพระพุทธรูปในวิหาร ทั้งหมด  แต่อำมาตย์ชาวพุทธไม่กล้าทำลายพระพุทธรูป จึงได้ใช้วิธีเอาปูนโบกทับเพื่อปิดไว้เฉยๆ   ภายหลังพระเจ้าศศางกาได้รับผลกรรมเกิดแผลพุพองทั่วร่างและสิ้นพระชนม์ อย่างอนาถ อายุรวมต้นโพธิ์ต้นที่ ๒ ได้ ๘๗๑ ปี
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๓
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๓ หลังจากนั้นไม่นาน  พระเจ้าปูรณวรมา กษัตริย์ชาวพุทธ  ได้มาพบเห็นต้นพระศรีมหาโพธิ์ล้มเช่นนั้น   ก็เสียพระทัย  แต่ให้คนได้ค้นหาหน่อพระศรีมหาโพธิ์ ก็พบหน่อโพธิ์ขึ้นที่ใต้ต้นโพธิ์   จึงให้มีการปลูกขึ้นใหม่ และสร้างรั้ว ล้อมป้องกันไว้อย่างแน่นหนา ต้นโพธิ์ต้นนี้มีอายุยืนนานมาก ถึง ๑๒๕๘ ปีก็ล้มไปตามกาลเวลา
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔
ต้นโพธิ์ต้นที่ ๔ ในปี ๒๔๔๓ เซอร์อเล็กซานเดอร์ คันนิ่งแฮม นักโบราณคดีชาวอังกฤษ ซึ่งเป็นผู้มีคุณูปการต่อพระพุทธศาสนามาก  ได้ขุด ค้นพบพุทธสถานหลายแห่ง จนทำให้พระพุทธศาสนาเป็นที่รู้จักของชาวอินเดียหลังจาก ลืมเลือนไปแล้วกว่า ๘๐๐ ปี  ได้เดินทางไปที่พุทธคยา พบกับต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ล้มอยู่ แต่ได้พบหน่อโพธิ์งอกอยู่ ที่ใต้ต้นเดิม ๒ หน่อ หน่อหนึ่งสูง ๖ นิ้ว ได้ปลูกไว้ที่บริเวณต้นเดิม อีกหน่อหนึ่ง สูง ๔ นิ้ว แยกไปปลูกทางด้านทิศเหนือ ห่างกัน ๒๕๐ ฟุต    อายุต้นโพธิต้นนี้นับจากเริ่มปลูกปี ๒๔๔๓ - ๒๕๔๗ รวมอายุได้ ๑๒๕ ปี